IN DE BOEKENKIST

Elke aflevering van de podcast Breedtegraad 52.11 eindigt met een korte bespreking van een boek dat meegaat op reis in de boekenkist van de camper. Vertaler/redacteur Jet Quadekker leest fragmenten voor. Radetzymars van Joseph Roth gaat als eerste mee op reis.  Een fragment:

‘…Als men de keizer goedaardig noemde, liet hem dat onverschillig. Maar als men zei dat hij kil was, voelde hij pijn aan zijn hart. Hij had lang genoeg geleefd om te weten dat het dom is de waarheid te spreken. Hij gunde de mensen hun dwalingen en hij geloofde nog minder dat zijn wereld overeind zou blijven dan de grappenmakers die overal in zijn grote rijk grapjes over hem maakten. Maar het betaamt een keizer niet zich met grappenmakers en betweters te meten. Dus zweeg de keizer…’

‘Dit boek is al ongeveer 90 jaar geleden verschenen,’ schrijft Geert Mak, ‘en toch leest het alsof dat pas gisteren gebeurde.’ Lees het betreffende artikel hier.

In de 3e aflevering van Breedtegraad 52.11 DE RENBAAN bespreekt Muiderman Hij kan me de bout hachelen met zijn vorstendommetje van vertaler Hans Boland. U hoort Boland een fragment van een gedicht van Poesjkin voorlezen. Lees op Nederlandistiek.nl meer over dit boekje, het taalplezier spat er vanaf.

In de 4e aflevering UITZICHT OP HET VELD bespreekt Muiderman Elke vriendschap met mij is verderfelijk, Brieven 1927-1938 , een briefwisseling tussen Joseph Roth en Stefan Zweig. ‘Het leest als een drama,’ schreef de Frankfurter Zeitung. ‘De eerste brieven van Roth aan Zweig kun je bijna kruiperig noemen. Na overdreven complimenten aan Zweig gaan ze over in lange litanieën over de omstandigheden waaronder Roth zijn leven slijt: zijn vrouw wordt in een psychiatrische inrichting opgenomen, zijn vriendin wil dat hij de scholing van haar twee kinderen betaalt, hijzelf is doodziek, heeft links en rechts schulden en komt niet aan schrijven toe.’ Lees hier meer over deze vriendschap van tegenpolen.

In de 5e aflevering DE GRENS gaat Op de kaart van Simon Garfield in de boekenkist. Een heerlijk boek, vooral voor Muiderman die niet van de Tomtom houdt.
Simon Garfields belangstelling voor kaarten wordt gewekt wanneer hij als kind dagelijks de metrokaart in de Londense subway bestudeert. Zijn fascinatie is sindsdien alleen maar toegenomen.
In Op de kaart onderzoekt hij hoe kaarten, vanaf de eerste schetsen van de oude Grieken tot aan Google Maps, onze geschiedenis hebben gemaakt en beïnvloed.Garfield verhaalt over de onmogelijke opdracht om Afrika in kaart te brengen, over het maken van de perfecte globe, over Ptolemeüs en Johannes Blaeu, over de ontdekkers van de Zuidpool en de `Star Maps in Hollywood. En waarom heet Amerika eigenlijk niet Columbus? Op de kaart is een onweerstaanbare zoektocht, rijk geïllustreerd en vol vermakelijke anekdotes, naar waar we waren, waar we zijn en waar we naartoe gaan. Simon Garfield (1960) is journalist en schrijft voor The Independent en The Observer.

In de 6e aflevering MAN BIJ HET STOPLICHT gaat het boek Het huis aan het meer (2017) van Thomas Harding in de boekenkist. De ondertitel luist: ‘Eén huis. Vijf families. Honderd jaar Duitse geschiedenis.’ Aan de hand van de bewoners van een vakantiehuis lezen we de geschiedenis van Europa. Zie deze link.

In de 7e aflevering DE ONDERHANDELAARS legt Muiderman het boek Het land van mijn vader (2005) in de boekenkist van zijn camper. ‘Geschiedenis van een Duitse familie’ luidt de ondertitel, geschreven door Wibke Bruhns. Ze was voor de Duitse tv-kijkers geen onbekende, want ze was de eerste vrouwelijke journaallezer in Duitsland. Ze vindt filmopnamen over haar vader die ze nauwelijks gekend heeft en die beelden laten haar niet meer los. Lees hier meer.

In de 8e aflevering HET GRENSKANTOOR gaat De wereld van gisteren van Stefan Zweig in de boekenkist. Een indrukwekkend en – in de conclusies die Zweig trekt – pijnlijk actueel boek. Op 22 februari 1942 pleegde Stefan Zweig (1881-1942) samen met zijn vrouw zelfmoord in Brazilië. De meest gelezen, meest vertaalde en één van de productiefste schrijvers van zijn tijd, had kort voor zijn dood zijn herinneringen opgetekend aan een wereld die op het punt stond te verdwijnen: het oude Europa. Lees hier meer.

In de 9e aflevering EENHEID gaat de nieuwe druk van Radetzymars van Joseph Roth in de boekenkist en na de 10e aflevering DE VADER VAN WIBKE reageerden veel luisteraars op het door Jet Quadekker voorgelezen fragment uit In de ban van de tegenstander van Hans Keilson (1909-2011). Een fascinerende analyse over de verhouding tussen vervolger en vervolgde, tussen haat en vrees en de (on)mogelijkheid om je te verplaatsen in je tegenstander. Meer informatie over Hans Keilson en zijn boeken vindt u hier.

In de 11e aflevering VERDWALEN MET NIETZSCHE is Muiderman verdwaald vanwege een wegomlegging en hij komt bij toeval terecht in Röcken, de geboorteplaats van Nietzsche die vaak wandelend tot zijn filosofische inzichten kwam. Vandaar de keuze voor Wandelen, een filosofische gids door Frédéric Gros (1965). Lees een samenvatting hier.

Muiderman reist in de 12e aflevering SCHULPFORTA Nietzsche na op zijn eerste dag dat hij naar het gymnasium in Naumburg gaat. We kennen Nietzsche als filosoof maar zijn aanvankelijke plan was schrijver en dichter te worden, ook een loopbaan als muzikant heeft hij overwogen. Nietzsche schreef rond zijn 18e jaar het boekje Aus meinem Leben waarin hij terugkijkt op de periode 1844(zijn geboortejaar) – 1858. Lees zijn tekst hier.

In STATION WANNSEE, de 14e aflevering, reist Muiderman naar Potsdam, iets ten Noorden van Breedtegraad 52.11, twijfelt of hij de beruchte villa in Wannsee wil bezoeken en verbaast zich over de enorme tegenstellingen tussen arm en rijk in Potsdam. In de boekenkist gaat Roest van de Poolse schrijver Jakub Malecki. Lees hier een recensie uit Literair Nederland.

In de 15e aflevering HUIS AAN HET MEER fietst Muiderman in de buurt van Potsdam op een krakkemikkige fiets een heuvel op die ‘m net te zwaar is. Hij is op het zoek naar een huis aan een meer dat hij alleen kent uit een boek (zie 6e aflevering). Voor het eerst eet hij tijdens deze reis Bratwurst en nog steeds heeft hij de neiging om de inwoners van Duitsland in Ossies en Wessies in te delen. In de boekenkist gaat Ter plekke van Armando. Lees hier een recensie van Tzum.

AAN DE ODER is de 16e aflevering en daarbij gaat de dichtbundel  Einde en begin – Gedichten 1957-997 van Wislawa Szymborska (geboren in Kornik, Polen) in de boekenkist. De bundel is te beschouwen als een verzameld werk. Ook de rede die ze op 7 december 1996 uitsprak in Stockholm – ze kreeg de Nobelprijs voor literatuur – is hier in opgenomen. Lees hier de recensie op Tzum.

In aflevering 17 VERMOEID GEBOREN gaat de roman De pop van Boleslaw Prus (1847-1912) in de boekenkist. Het boek – dat in 1890 eerst als feuilleton in een Warschauwse krant verscheen – lijkt een liefdesgeschiedenis, maar is een metafoor voor de Poolse samenleving die vastgelopen is. Na een oorlog met Rusland was de nationale trots verdwenen, het einde van de adel en de beklemmende bourgeoisie kondigt zich aan. Lees op de site Polen in Beeld meer.

SZYMBORSKA is de titel van de 18e aflevering en het boek Memoires (1971) van Nadjezjda Mandelstam, de weduwe van de Russische dichter Osip Mandelstam (1891-1938), gaat in de boekenkist. Ze beschrijft op een lucide manier de verschrikkingen van het stalinisme, maar ook de grote liefde die ze voelde voor haar echtgenoot. In 1971 verscheen Memoires in de Nederlandse vertaling bij Van Oorschot. Een actueel boek. De programmamaker Frank Diamand , zelf dichter, slaagde er op 1 mei 1973 in om Nadjezjda in Moskou te filmen. Hij maakte de schitterende biografische schets De eeuwen omringen mij met vuur over het leven van Osip en Nadjezjd Mandelstam.

DE POP is aflevering 19 van de podcast Breedtegraad 52.11 (er volgen nog twee afleveringen) en het is de laatste keer dat een boek in de boekenkist gaat. Verhalen van Babel verscheen in 2013 bij uitgeverij Van Oorschot en is vertaald door Froukje Slofstra. Babel schrijft in een messcherpe stijl, poëtisch en hij speelt met contrasten. Lees hier de recensie op Tzum